အမ်ိဳး ဘာသာ သာသနာေစာင့္ေရွာက္ေရးအဖြဲ႕ (ဗဟို)မွ တင္ျပလာေသာဥပေဒတို႕ႏွင့္ ပတ္သက္၍ လူ႕အခြင့္အ ေရး ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရးအဖြဲ႕ႏွင့္ နားလည္သိရွိလိုသူမ်ားအတြက္ ျပန္ၾကားခ်က္ ဘာသာ သာသနာေစာင့္ေရွာက္ေရးအဖြဲ႕ (ဗဟို)မွ ရံုးဦးစီးမွဴး ဦးမ်ိဳးေအာင္က ဥပေဒပညာရွင္ ဦးရဲေခါင္ညြန္႕အား ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းျခင္း အပိုင္း (၁)

ေမး။ ၂၆-၃-၂၀၁၄ ေန႔ထုတ္ စံေတာ္ခ်ိန္ ေန႔စင္သတင္းစာမွာ လႊတ္ေတာ္တြင္သံုးသပ္ေနဆဲ မ်ိဳးေစာင့္ဥပေဒ အဆိုျပခ်က္မ်ား လက္ရွိဖြဲ႕စည္းပံုႏွင့္မညီေၾကာင္း အိတ္ခ်္အာရ္ဗလ်ဴေ၀ဖန္

ဗန္ေကာက္၊ မတ္၂၅

လႊတ္ေတာ္တြင္ သံုးသပ္ေနဆဲျဖစ္ေသာ အမ်ိဳးေစာင့္ဥပေဒၾကမ္း အဆိုျပဳခ်က္မ်ားသည္ လက္ရွိက်င့္သံုးဆဲ ၂၀၀၈ခုႏွစ္၊ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္လည္း ကိုက္ညီမႈမရွိေၾကာင္း လူ႕အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕ အိတ္ခ်္အာရ္ဒဗလ်ဴက မတ္ ၁၂ရက္ေန႕တြင္ ေ၀ဖန္ခဲ့ျပီး ယင္းအဆိုျပဳခ်က္မ်ား ရုပ္သိမ္းေပးရန္ သမၼတႏွင့္ လႊတ္ေတာ္နာယကတို႕ကို တိုက္တြန္းခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။

ကန္႔သက္ထား

လက္ရွိသံုးသပ္ေနဆဲ မ်ိဳးေစာင္ဥပေဒၾကမ္း အဆိုျပဳခ်က္မ်ားသည္ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို ကန္႕သတ္ထားျပီး ကမၻာ့လူ႕အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းပါ လူလူခ်င္း  ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ တားျမစ္ေရး ျပ႒ာန္းခ်က္ကိုလည္း ခ်ိဳးေဖာက္ရာေရာက္သည့္ အဆိုျပဳခ်က္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း အိတ္ခ်္အာရ္ဒဗလ်ဴ က ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ခ်ိဳးေဖာက္

မ်ိဳးေစာင့္ဥပေဒၾကမ္း အဆိုျပဳခ်က္မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအပါအ၀င္ လက္မွတ္ေရးထိုးထားေသာ လူလူခ်င္းခြဲ ျခားဆက္ဆံမႈပံုစံမွန္သမွ် တိုက္ဖ်က္ေရး ကြန္ဗင္းရွင္းပါ ျပ႒ာန္းခ်က္ အပုိဒ္-၁၆ကိုလည္း ခ်ိဳးေဖာက္ရာေရာက္ ေၾကာင္း လူ႕အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕က ေ၀ဖန္ခဲ့သည္။

ဆန္႔က်င္

ထို႕အျပင္ လက္ရွိက်င့္သံုးဆဲ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒအပိုဒ္-၃၄၈ပါ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ျပည္ေထာင္စုသမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္၏ မည္သည့္ႏိုင္ငံသားကိုမွ် လူမ်ိဳး၊ ဇာတိ၊ ကိုးကြယ္ရာဘာသာ၊ ရာထူး႒ာနႏၱရ၊ အဆင့္အတန္း ယဥ္ေက်းမႈ၊ အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီး၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာတို႕ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ခြဲျခားမႈမရွိေစရဟူ၍ ေဖာ္ျပထားရာ မ်ိဳးေစာင့္ဥပေဒၾကမ္း အဆိုျပဳခ်က္မ်ားသည္ ယင္းျပ႒ာန္းခ်က္ႏွင့္လည္း ဆန္႕က်င္ေနေၾကာင္း အိတ္ခ်္အာရ္ဒဗလ်ဴက ေျပာၾကားသည္… လို႕ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီကိစၥနဲ႕ပတ္သတ္လို႔ ဘီဘီစီတို႔ ဗီအိုေအတို႔ ကလည္္း ထုတ္လႊင့္တယ္လို႕ သိရပါတယ္။ အဲ့ဒီကိစၥနဲ႕ပတ္သက္လို႕ ဆရာႀကီး ဦးရဲေခါင္ညႊန္႔က ဘယ္လိုအ ေၾကာင္းျပန္ ေျဖရွင္းလိုပါသလဲ ?

ေျဖ ။ အိတ္ခ်္အာဒဗလ်ဴက ေ၀ဖန္သံုးသပ္ထားတဲ့ကိစၥမွာ အခ်က္ႏွစ္ခ်က္အေပၚမွာ အေျခခံထားပါတယ္။

(၁) လူ႕အခြင့္အေရးႏွင့္ဆန္႕က်င္ၿပီး ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒႏွင့္လည္း မကိုက္ညီေၾကာင္း

(၂) ျမန္မာႏိုင္ငံပါ၀င္လက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ လူလူခ်င္း ခြဲျခားဆက္ဆံမႈပံုစံမွန္သမွ် တိုက္ဖ်က္ေရးကြန္ဗင္း ရွင္းပါ ျပ႒ာန္းခ်က္ အပိုဒ္-၁၆ ကိုလည္း ခ်ိဳးေဖာက္ရာေရာက္ေၾကာင္းတို႕ကို အေျခခံၿပီး ကန္႕ကြက္လာတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အရင္းအျမစ္ကိုစျပီး ေျပာရပါလိမ့္မယ္။လူ႕အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းကို ဖတ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အခြင့္အေရးဟူေသာ အေၾကာင္းေတြကိုသာ အမ်ိဳးမ်ိဳးေရးထားတယ္။ လူဆိုတဲ့ စကားရပ္ နဲ႕ ေ၀ါဟာရကို လံုး၀ေဖာ္ျပရွင္းလင္းထားျခင္း (Define) လုပ္ထားတာ (လံုး၀)မရွိပါဘူး။ ဆိုလိုတာက (Defination) လံုး၀မရွိပါဘူး။ ဒီလိုေျပာလိုက္ေတာ့ လူဆိုတာကိုေတာင္မသိဘူးလားလို႔ ျပန္ေမးခ်င္ေမးမယ္။ အဲ့ဒါကေတာ့ အားလံုးသိတဲ့အတိုင္းပါပဲ။ အထူးရွင္းျပစရာမလိုေတာ့ပါဘူး။ လူေယာက်္ားႏွင့္ လူမိန္းမေပါင္း သင္းရာမွ လူကေလးေမြးဖြားလာျပီး အဲ့ဒီလူကေလးအသက္ရွင္ရာမွ တစ္စတစ္စၾကီးျပင္းလာျပီး ေသဆံုးခ်ိန္ထိ သူ႕ကိုအားလံုးက လူဆိုတာ သိၾကပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ အဲ့ဒီလူေလးကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ သူ႕အသက္အလိုက္၊ အလုပ္အကိုင္အလိုက္ အဆင့္အဆင့္ ကြဲျပားျခားနားလာပါတယ္။ ေမြးကင္းစကေလးအရြယ္ကလည္းလူပဲ။ ေလးဖက္သြားရာကေလ မတ္တပ္ရပ္ေျပး ႏိုင္တဲ့ အရြယ္ကလည္းလူပဲ။ မူလတန္းေက်ာင္းသားဘ၀ကလည္း လူပဲ။ အလားတူ အလယ္တန္း၊ အထက္ တန္း ေရာက္တဲ့ေက်ာင္းသားအရြယ္ကလည္း လူပဲ။အဲဒီလူက ကိုရင္ဘ၀၊ ဘုန္းႀကီးဘ၀ ေရာက္သြားရင္ေရာ လူပဲမဟုတ္လား။ စစ္သားဘ၀၊ ၀န္ထမ္းဘ၀မွာေရာက္ေနတဲ့ သူေတြကေရာ လူေတြပဲမဟုတ္လား။ စိတ္မႏွံ၊ ရူးသြပ္သူေတြလည္း လူပဲမဟုတ္လား?

အဲ့ဒီလူ႕အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္းမွာ အထက္က ကြ်န္ေတာ္ေျပာခဲ့တဲ့ကိစၥကို ဘာမွေဖာ္ျပမထားဘဲ လူခမ္သိမ္း၊ လူတိုင္းသည္ ဆိုသည့္ စကားလံုးေတြသာ တြင္တြင္သံုးထားတဲ့အတြက္ လူ႕အခြင့္အေရးပါကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ကေလးေပါက္စလည္း လူပါပဲ။ လူငယ္လူရြယ္ေတြလည္း လူပဲ။ စစ္သား ေက်ာင္းသားေတြလည္း လူပဲ။ ဘုန္းၾကီး၊ ရဟန္း၊ သီလရွင္ေတြလည္း လူပဲမို႕ အဲဒီပုဂၢိဳလ္အသီးသီးေတြက အခြင့္အေရးအားလံုး၊ လြတ္လပ္ခြင့္အားလံုးတို႕ကို တူညီစြာပိုင္ဆိုင္ခံစားခြင့္ရွိတဲ့သေဘာကို အဲဒီ ေၾကညာ စာတမ္းမွာ ေဖာ္ျပထားတယ္။ အပိုဒ္-၂၁ကိုဖတ္ၾကည့္ရင္

(၁) လူတိုင္းတြင္ မိမိႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး၌ ကိုယ္တိုင္ျဖစ္ေစ၊ လြတ္လပ္စြာေရြးခ်ယ္လိုက္သည့္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား မွ တစ္ဆင့္ျဖစ္ေစ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။

(၂) လူတိုင္းတြင္ မိမိႏိုင္ငံရွိ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းအဖြဲ႔၌ ၀င္ေရာက္ႏိုင္ရန္ တူညီသည့္အခြင့္အေရးရွိသည္။

          ယခုေဖာ္ျပတဲ့အပိုဒ္-၂၁ (၁) အခ်က္အရဆိုလွ်င္ ကေလးေပါက္စေရာ၊ ဘုန္းႀကီးရဟန္းသီလရွင္ေရာ စိတ္မႏွံ႔ရူးသြပ္သူေရာ မဲေပးပိုင္ခြင့္၊ ကိုယ္တိုင္အေရြးခံႏွိင္ခြင့္ေပးရမယ္လို႔ အဓိပၸာယ္ေရာက္ေနပါတယ္။ အဲဒီလို ဆိုရင္ လူ႕အခြင့္အေရးသမားေတြအေနနဲ႔ ဒီကိစၥကို ဘယ္လိုေျဖမလဲ? ဒါကိုၾကည့္ခ်င္းအားျဖင့္ လူ႕အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္းမွာ ဘယ္ဟာကိုမွ လူလို႔ေျပာရမလဲ ?အဲ့ဒါေၾကာင့္ လူ႕အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းဟာ မေသခ်ာ မေရရာဘဲ ကိုယ့္ရွဴးကိုယ္ပတ္ ေထြးလံုးရစ္ပတ္ေနျပီး လက္ေတြ႕က်င့္သံုးလက္ခံလုိ႕မရႏိုင္ဘူးဆိုတာ အလြန္ထင္ရွားေနပါတယ္။ အဲ့ဒီကိစၥကို လူ႕အခြင့္အေရးသမားေတြနဲ႕ ယခု Human Right Watch က ဘယ္လို ျပန္ေျဖရွင္းမလဲ။ အေျဖကိုသိလိုပါတယ္။ သူတို႕တင္ျပတဲ့ လူ႕အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းအရဆိုရင္ ဘာသာ သာသနာ အေရးမွာ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ဘုန္းႀကီး၊ ရဟန္း၊ မယ္သီလရင္၊ ရူးသြပ္သူတို႕ဟာ ၀င္ေရာက္မဲေပးခြင့္၊ ၀င္ေရာက္အေရြးခံခြင့္တို႕ကို ခြင့္ျပဳရမလိုျဖစ္ေနျပီ။ အလားတူပင္ ကေလးသူငယ္လူမမယ္မ်ားကိုလည္း ဒီအခြင့္အေရးကို ေပးရမလိုျဖစ္ေနျပီ။ အဲဒီလိုဆိုရင္ အေျခခံဥပေဒၾကီးတစ္ခုလံုးကို ဖ်က္ပစ္ရေတာ့မလား ?

          လူအခြင့္အေရးသမားမ်ား ၾကည့္လည္းေျပာၾကပါ။ အမွန္ကေတာ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ အထက္က ကၽြန္ေတာ္ေျပာခဲ့တဲ့ အသက္အရြယ္အပိုင္းအျခား၊ ကိုယ့္ရဲ႕ဘ၀မွာ အဆင့္ဆင့္ေျပာင္းလဲေနတဲ့ အေနအထား အေလ်ာက္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ ရပ္တည္တဲ့အေနအထားေလ်ာက္သာ အခြင့္အေရး (Right)ရရွိႏိုင္မည္ျဖစ္ပါ တယ္။ (Opportunity) ဆိုတဲ့အခြင့္အလမ္းသာ တူညီမယ္ဆိုရင္ တူႏိုင္ပါတယ္။

          Equal Right ဆိုတဲ့ တူညီတဲ့ အခြင့္အေရးမရႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ- ၃၆၉ ကိုၾကည့္ပါ။

          ၃၆၉။  ။ (က) ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ဤဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ျဖစ္ေစ ဥပေဒႏွင္ျဖစ္ေစ၊ သက္ဆိုင္ ရာဥပေဒမ်ားႏွင့္ ျဖစ္ေစ မဆန္႔က်င္လွ်င္ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္၊ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္၊ တိုင္းေဒသႀကီးလႊတ္ ေတာ္ သို႕မဟုတ္ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ တစ္ရပ္ရပ္တြင္ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခြင့္ႏွင့္ ေရြးေကာက္တင္ ေျမွာက္ခံပုိင္ခြင့္ရွိသည္လို႕ ဆိုထားပါတယ္။

          အဲဒီအေျခခံဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္အရဆိုရင္ လူတိုင္းဟာ ႏိုင္ငံသားတိုင္းျဖစ္ေစကာမႈ ဤအဖြဲ႕အစည္းပံု အေျခခံဥပေဒႏွင့္ျဖစ္ေစ၊ သက္ဆို္င္ရာဥပေဒမ်ားျဖင့္ျဖစ္ေစ မဆန္႕က်င္မွသာ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္ခြင့္၊ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဆႏၵမဲထည့္ပိုင္ခြင့္ရွိတယ္ဆိုတာ အလြန္ထင္ရွားေနပါတယ္။

          အဲ့ဒီအခြင့္အေရးနဲ႕ပတ္သက္လို႔ လူ႕အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္း အပို္ဒ္-၂၁ (၁) မွာကေတာ့ ဒီလို မဟုတ္ပါဘူး လူတိုင္းတြင္ မိမိႏိုင္ငံ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၌ ကိုယ္တိုင္ျဖစ္ေစ၊ လြတ္လပ္စြာေရြးခ်ယ္လိုက္သည့္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားမွျဖစ္ေစ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခြင့္ရွိသည္လို႕ ဆိုထားပါတယ္။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမွာပါတဲ့ ကန္႕သတ္ခ်က္ကို မ်က္ကြယ္ျပဳထားပါတယ္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမွာ လူတိုင္းကို အခြင့္အေရးမေပး ထားပါဘူး။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမ်ာပါတဲ့ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္ျဖစ္ေစ မဆန္႔က်င္မွသာ မဲေပးပိုင္ခြင့္ အေရြးခံပိုင္ခြင့္ကိုေပးထားေတာ့ လူ႕အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းႏွင့္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒပါ ျပ႒ာန္းခ်က္တို႔ ဟာ လံုး၀မကိုက္ညီေတာ့ပါဘူး။ ဒါဟာအလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ လူ႕အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္း ကပဲမွန္သလား? အဲဒီစာတမ္းကိုပဲ လိုက္နာရမလား ? ဒါမွမဟုတ္ ကြ်န္ေတာ္တို႔အေျခခံဥပေဒကပဲ မွားေန သလား၊ ဖ်က္ပစ္ရမွာလား။ အဲဒါကိုပဲ ခင္ဗ်ားတို႔စဥ္းစားၾကပါေတာ့။

          အမွန္ကေတာ့ (၁) လူ႕အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းကို မိမိတို႕ႏိုင္ငံ သက္ဆိုင္ရာဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒႏွင့္အညီသာ လိုက္နာက်င့္သံုးရန္ ထုတ္ျပန္ေသာ ေၾကညာခ်က္မွ်သာျဖစ္ပါတယ္။ Force Law ဥပေဒကဲ့သို႔ အာဏာမရွိတဲ့အတြက္ တသေ၀မတိမ္းလိုက္နာရန္ မလိုပါဘူး။

အခန္း (၁၉)၊ အပိုဒ္-၁။   ။         ယခုလက္မွတ္ေရးထိုးထားၾကေသာႏိုင္ငံမ်ားသည္ မိမိတို႕၏ သက္ဆိုင္ရာဖြဲ႕ စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒအရ လိုက္နာက်င့္သံုးသည့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားႏွင့္အညီ လက္ခံအတည္ျပဳရ မယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ပဋိဥာဥ္စာခ်ဳပ္ကို လက္ခံရာမွာပင္ ကိုယ့္ဖြဲ႕စည့္ပံု အေျခခံဥပေဒနဲ႔ကိုက္ ညီမွ လက္ခံရမည္ျဖစ္ပါသည္။

          အေျခခံဥပေဒမွာ ႏိုင္ငံသားတို႕၏ အခြင့္အေရး(Right) ကိုပုဒ္မ ၃၆၉မွာ ျပ႒ာန္းထားၿပီး အခြင့္အလမ္း ျဖစ္တဲ့ (Opportunity) ကို ပုဒ္မ၃၄၉မွာ ခြဲျခားၿပီးသတ္မွတ္ထားပါတယ္။ အဲဒါကို လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ ေရးက သိဟန္လည္းမတူပါဘူး။ သိတယ္ဆိုလွ်င္လည္း ယခုလို Blind မ်က္စိမွတ္ၿပီး ကိုယ္လိုရာဆြဲမေျပာသင့္ ပါဘူး။